• Prof. Dr. Mehmet KAYA | 21. Dönem Kahramanmaraş Milletvekili

Elbistan Tarihinde Dulkadir Beyliği

Orta Asya'dan gelerek, xın. Asrın sonlarında Halep ve Antep arasındaki bölgelere yerleşen Bozok Türkmenleri, bazen Memluk kumandanları emrinde Kuzeye doğru, bazan da kendi başlarına Çukurova'daki Moğol hakimiyeti altındaki Anadolu içlerine kadar akın yapıyorlardı. Böylece Türkmenler, Antep'ten Elbistan'a kadar olan bölgeyi ele geçirerek kendilerine yurt edinmişlerdi. Bu Türkmenlerden çoğu, Antakya'dan başlayıp Kuzeydoğu yönünde Maraş'a kadar uzanan Amanos Dağları'nın Doğu vadilerinde kışlıyor, yaz gelince de daha Kuzeydeki Binboğa, Bemt, Nurhak, Akçedağ yaylaklarına çıkıyorlardı. İşte bu Türkmenlerden olan Bozok ve Ağaçeri Türlr..menlerin bir kısmı, Anadolu'da Moğol hakimiyeti çökerken, Zeyneddin Karaca Beyetrafına toplanmaya başladılar.

1337'den 1522'ye kadar 185 yıl devam eden Dulkadir Beyliği, Güneydoğudan ve Kuzeydoğudan Memluk Sultanlığı, Güneybahdan Memluklere bağlı Ramazanoğulları,Kadı Burhaneddin Krallığı ve 1398'den itibaren de Osmanlı Devleti ile sınırlanmıştı.

En geniş şekliyle 100.000 km2 kadar bir alana yayılmıştı. Elbistan merkez olmak üzere, Maraş, Harput (Elazığt Kayseri, Antep, Diyarbakır, Malatya arasında hüküm sürmüştür. Hatta, zaman zaman Amik Ovasını, Tarsusa kadar Çukur Ovanın bir kısmını, Kozan, Kadirli, Tufanbeyli'den yukarılara Kırşehir'e uzanan bölgeleri de hakimiyeti alhna almışh. Başkent Elbistan iken, Şah İsmail'in bu kenti tahrip etmesinden sonra, merkez Maraş'a- nakledilmişti, 8 yıl sonra 1515'te Şehsuvaroğlu Ali Bey başşehir olarak yeniden Elbistan'ı seçmişti.

Beylik, Memluklara tabü olarak teşekkül etti; fakat, 1399'da Yıldırım Beyazıd'in Elbistan'a girmesiyle, 1515'e kadar yüzonalh yıl, dokuz ay, on gün müddetle devam edecek Osmanlı tabüyeti başladı. 1515'ten 1522'ye kadar ise Osmanlı mülkü şeklinde addedildi.

Osmanlı tabüyeti sırasında, Memluldar Dulkadirli Beyliği üzerinde sürekli hak iddia etmiş ve bunun sonucu olarak da Dulkadirli- Memluk ve Osmanlı-Memluk arasında çeşitli kanlı savaşlar olmuştur. Kudretli Türk PrensIeri olan Dulkadiroğulları, Osmanlılar'la sıkı bağ ve akrabalık kuran önemli bir hanedan olarak tescil edilmiştir. Soyları günümüze kadar gelmiştir.

Dulkadiroğulları, XV'-XVII. asırlarda, Osmanlı rejiminde, Osmanlı Hanedam dışında, asil kabul edilen üç Türk ailesinden biri olarak devam etti. Diğerleri ise; Giraylar (Kırım hanları) ve İsfendiyaroğu11arı' dır.

Dulkadirli Beyliği'nin konumu Osmanlı-Memluk ve İran İmparatorlukları'nın oluşturduğu üçgende bulunması, stratejik önemini artırmış, tampon bir bölge olarak faydalanmak amaayla bir' yandan nüfuz sağlamak için çalışırlarken, diğer yandan da çeşitli akrabalıklar kurmak suretiyle yakınlık oluşturmaya gayret'etmişlerdir.

Elbistan tarihi bakımından da önemli olan akrabalıkların dikkate değer olanlarını şöyle sıralamak mümkündür:

1. Devlet (Sultan) Hatun : Şaban Süli (Selvi) Bey'in kızıdır. Yıldırım Beyazıd ile evlenmiştir.

2. Emine Hatun : S. Bey Nasreddin Mehmed Bey'in kızıdır. Yıldırım oğlu, Osmanlı Padişahı Çelebi i. Mehmed ile evlenmiştir. 1398-1443 yıllan arasında yaşamış, 1403'te evlenmiştir. II. Murad'ın annesi, dolayısıyla Fatih Sultan Mehmed'in babaannesidir.

3. Nefise Hatıın : Nasreddin Mehmet Bey'in kızıdır. Memluk Emiri Cane Bey ile evlenmiştir.

4. Alime Hatun : Bir Dulkadirli Beyin kızıdır. II. Murad ile evlenmiştir. Fatih'in üveyannesidir.

5. Sitti Miikrime Hatun : Dulkadirliler'in 6. Beyi Süleyman beyin kızıdır. IS.12.1449'da kralların, hükümdarların,Beylerin ve bütün ileri gelenlerin katılmasıyla yapılan bir düğünde Fatih Sultan Mehmet ile evlenmiştir. Edirne'de yaptırdığı Sultan Camii'nin hazire (mezarlığı)sinde gömülüdür. Aynca, İznik'te camii, Edirne'de saray, mahalle ve çeşitli binalar yaptırmıştır.

6. Ayşe Hatun : Dulkadirliler'in 9. Beyi Alüddevle Bozkurt'un kızıdır. 1469'da II. Beyazid ile evlenmiştir. Yavuz Sultan Selim'in annesidir. Ayşe Hatun da, II. Murad'ın annesi Emine Hatun gibi Osmanlı Sarayında Valide Sultan olmuştur. 14S3'te Elbistan'da doğmuş, ISIS'te Trabzon'da ölmüştür. Trabzon'da yaptırdığı Hatuniye (Ayşe Hatun) camiindeki türbesinde gömülüdür. Ayşe Hatun; bu camiiden başka, Trabzon'da medrese ve imaret, Manisa'da tımarhane, İstanbul Beyazıd'te hamamlar yaptırmıştır.

7. Benli Hatun : Alaüddevle'nin kızıdır. Şah İsmail talip olmuştur. Ona verilmemiş, buna kinlenen Şah İsmail Elbistan'ı baştan başa tahrip etmiştir. Bu hatun daha sonra Akkoyunlular'ın son hükümdarı Sultan Murad ile evlenmiştir. Yavuz'un Teyzesidir.

DULKADİR BEYLERİ
Oğuzlar'ın Bozok bölüğünün Bayat boyundan olan Hanedan ve Beylik süreleri şöyledir:

1. Zeyneddin Ahmet Karaca Bey : Babası Hasan Dulkadirdir. Onun da babası Halil Bey'dir. 1337'den 22.09.1353 yılına kadar 17 yıl.

2. Garsüddin Halil Bey) : Karaca Bey'in oğludur. 22.09.13S3'ten 1386'ya kadar 33 yıl beylik yapmıştır.

3. Şaban Süli (Selvi) Bey : Karaca Bey'in oğludur. 1386'dan 30.0S.1398'e kadar 12 yıl.

4. Sadaka Bey : Selvi Bey'in oğludur. (1398-1399) bir yıl.

5. Nasreddin Mehmed Bey) : Halil Bey'in oğludur. 30.0S.1398'den 1443'ekadar 45 yıl beylik yapmıştır.

6. Süleyman Bey : N. Mehmed Bey'in oğludur. 1443'ten 1454 yılına kadar 12 yıl.

7. Melik Arslan Bey : Süleyman Bey'in oğludur. 14S4'ten 1446'ya kadar 12 yıl.

8. Şahbudak Bey : Süleyman Bey'in oğludur. 1466'dan 1468'e kadar 2 yıl;

9. Şehsuvar Bey : Süleyman Bey'in oğludur. 1468'den 1472'ye kadar 4 yıl.

10. Şahbudak Bey : İkinci defa-1472'den 1480'e kadar 8 yıl (toplam 10 yıl)

11. Alaüddevle Bozkurt Bey : Süleyman Bey'in oğludur. 1480'den 12.06.1S1S'e kadar 35 yıl.

12. Ali Bey : Şehsuvar Bey'in oğludur. 12.06.1S1S'e kadar 7 yıl beylik yapmıştır.

BEYLERİN DÖNEMİ

Site içerisinde yer alan yazılı ve görsel içerik Prof. Dr. Mehmet KAYA tarafından sağlanmaktadır. İzinsiz kopyalanamaz, kaynak gösterilerek iktibas edilemez. © 2016 - 2021
Profesyonel Web Tasarım